Người Chăm là một trong số những dân tộc có nhiều nét đẹp trong văn hóa tín ngưỡng dân gian vẫn còn lưu truyền đến ngày nay. Điều này được thể hiện vô cùng rõ ràng trong các phong tục, tập quán lối sống của người dân tộc này. Điển hình nhất là bạn có thể thấy trong đám cưới của người Chăm có rất nhiều các phong tục đặc biệt mà ít dân tộc khác có được. Đây cũng là điểm thu hút đối với nhưng ai đam mê khám phá tìm hiểu văn hóa cuộc sống của người bản địa. Để hiểu rõ hơn về các phong tục sẽ có trong đám cưới của người Chăm hãy đọc bài tổng hợp dưới đây để tổng hợp thêm thông tin cần thiết nhé.
Những phong tục cần có trong đám cưới người Chăm
Bắt đầu bằng lễ mai mối
Đối với người Chăm, theo chế độ mẫu hệ nên bên gái là bên hỏi cưới. Chủ động trong việc hôn nhân. Vậy nên khi người con gái mới lớn thì nhà gái chủ động chọn chồng cho con. Qua hình ảnh được ông mai bà mối mang đến. Ông mai bà mối (ong binyuk muk binyuk) khi đến nhà trai phải ăn nói khéo léo, lưu loát. Để có thể thể hiện ý muốn của nhà gái muốn cưới con trai cho của họ.
Tiếp đến là lễ dạm hỏi
Khi bên trai đã đồng ý, nhà gái sẽ xem ngày hợp tuổi của đôi trẻ (harei siam bilan siam) để tiến hành làm lễ hỏi (nao puec). Trong lễ này, nhà gái sẽ chuẩn bị những lễ vật để dâng cho họ nhà trai. Những mâm lễ vật đơn giản gồm có cau, trầu, rượu và bánh truyền thống (ahar puec likei). Điển hình như: tapei bilik (bánh ít), tapei nung (như bánh tét của người Kinh)……và một vài loại trái cây.
Họ nhà trai sẽ chuẩn bị nghi thức đón lễ vật khi họ nhà gái mang lễ vật sang. Những mảnh chiếu hoa được trải dài trước sân nhà, hai họ được xếp thành hàng theo hướng Đông – Tây ngồi đối diện nhau. Khi ông bà mai mối gửi lời chào là khi đó câu chuyện cưới xin chính thức được bắt đầu. Sau đó đại diện họ nhà gái sẽ ngỏ lời hỏi cưới. Khi họ nhà trai đồng ý, lễ vật sẽ được đưa vào trong để tiến hành cúng tổ tiên.
Lễ dứt lời sau dạm hỏi
Nội dung trong lễ
Trước khi ra về, họ nhà gái sẽ mời nhà trai sang nhà gái để cho câu trả lời chính thức về hôn nhân của đôi trẻ. Nhà gái sẽ đãi nhà trai một bữa tiệc mặn thịnh soạn. Lễ này được gọi lễ “dứt lời bên nhà trai” (paklaoh panuec gah likei). Sau lễ này, đại diện hai bên nhà trai gái đem rượu, trầu, cau,… đến gặp gru (thầy). Để xem ngày, giờ lành tháng tốt để tiến hành làm lễ cưới.
Trước lễ cưới vài ngày, hai họ nhà gái và nhà trai sẽ cử những người có tài ăn nói. Người có uy tín bao gồm trưởng tộc, cha mẹ hai bên, cha mẹ đỡ đầu sẽ đến nhà gái để làm lễ “dứt lời bên nhà gái” (paklaoh panuec gah kamei). Lễ này thực hiện khá nhanh và đơn giản. Hai bên sẽ bàn về vật chất, hình thức, thời gian, nội dung… để bắt đầu làm lễ cưới.
Quan niệm chọn ngày giờ
Người Chăm quan niệm khi đám cưới là phải chọn “giờ phải đẹp, ngày phải lành, tháng phải tốt”. Thời điểm đó được họ gọi là harei siam tuk tanyruah. Theo lịch của người Chăm, họ quan niệm tháng Giêng là tháng mang nhiều tương tư, nhớ nhung. Tháng 2 và 8 là tháng của tội lỗi, tháng 3 là tháng được nhiều lúa gạo. Tháng 4, 5 và 9 là tháng không tốt dễ gây hấn. Tháng 6 sẽ được nhiều danh lợi, tiền tài của cải. Tháng 7 là tháng bệnh tật, ốm đau. Tháng 10 là tháng phát tài. Tháng 11 là sự thịnh vượng, làm ăn tuận lợi. Tháng 12 theo quan niệm là lửa phát cháy.
Do đó, thường chọn tháng tổ chức đám cưới hỏi sẽ rơi vào các ngày của tháng 3, 6, 10, 11 (theo lịch pháp của người Chăm). Còn phải nhằm vào các ngày bingun. Tức vào những thứ ba, thứ tư, thứ năm trong tuần nhằm vào ngày thượng tuần trăng.
Thứ tư (harei suk) là ngày tiến hành lễ cưới chính. Vì theo quan niệm người Chăm thứ tư là ngày đất tốt, đất nẻ. Lễ cưới vào ngày thứ tư mang ý nghĩa cầu cho sự sinh sôi nảy nở. Mong cho đôi vợ chồng sinh con đầy đàn. Về giờ tiến hành lễ, thuộc giờ âm trong lịch của người Chăm. Phải chọn giờ lành tức vào khoảng từ buổi trưa đến xế chiều. Lễ cưới người Chăm sẽ được tổ chức theo đúng ngày giờ đã định, không được thay đổi, bất di bất dịch.
Lễ đón rể
Vào đầu giờ chiều ngày thứ tư, nhà trai sẽ đưa chú rể sang nhà gái. Giờ khắc chú rể bước ra khỏi nhà cũng phải là giờ lành. Đoàn đưa rể bao gồm cha mẹ chú rể, cha đỡ đầu, bà con họ hàng nhà trai. Trang phục của chú rể là trang phục truyền thống, đầu quấn khăn của dân tộc Chăm.
Khi đoàn nhà trai đến, nhà gái bưng lễ vật ra cổng đón chú rể, lễ vật gồm có khay trầu, rượu, nước trà. Tại đây, nếu nhà trai đến sớm thì sẽ trải chiếu, rót nước trà, rót rượu để làm lễ chờ. Chờ đến giờ lành thì chú rể mới bước được vào cổng nhà gái. Đây là nét đặc sắc riêng trong phong tục đám cưới người Chăm. Đây còn được xem là một nghi lễ quan trọng trong nghi thức đón rể (raok matuw).
Sau đó là lễ trao tay chú rể cho nhà gái
Sau nghi thức làm lễ tại nhà gái, chú rể được dẫn vào phòng the. Tại đây, cô dâu được trang điểm, xức dầu thơm, sửa soạn trang phục, để chuẩn bị đón chú rể. Tại đây, lễ Jaw tangin ong inâ amâ được tổ chức để chúc cho trẻ trăm năm hạnh phúc. Mong sống với nhau đến đầu bạc răng long.
Một nghi thức phòng the trong phong tục cưới hỏi của Người Chăm. Sau nghi thức làm lễ, cô dâu chú rể được dặn dò trong ba đêm đầu ở bên nhau chỉ được trò chuyện, tâm sự. Đặc biệt là cấm tuyệt đối “chuyện chăn gối”. Đây là một nét đẹp phong tục trong lễ cưới mang đậm nét truyền thống lâu đời của người Chăm. Trong ba ngày đầu, chú rể không được quay về nhà cha mẹ ruột. Nếu có về cũng đứng ngoài cổng tuyệt đối không được bước chân vào nhà.
Kết thúc là lễ trả áo
Đến ngày thứ ba sau lễ cưới, đôi vợ chồng chuẩn bị mâm vật lễ gồm trầu cau, bánh trái, bánh tét, bánh sakaya,…mang về nhà trai để trả lễ. Người Chăm gọi lễ này là lễ trả áo (taleh khan aw). Nhà trai sẽ đón đôi vợ chồng trẻ một cách trịnh trọng vào dịp này, cha mẹ, dòng họ chú rể sẽ trao tặng cho đôi vợ chồng những tấm vải lụa, tiền, trang sức và những vật dụng quan trọng xem như là của hồi môn của nhà trai. Theo phong tục lễ cưới hỏi của người Chăm, lễ cưới đến đây được xem là hoàn thành. Cô dâu chú rể chính thức được công nhận là vợ chồng.
Kết luận
Mỗi dân tộc sẽ có một phong tục, một nét văn hóa riêng, người Chăm cũng không ngoại lệ. Trong đó có phong tục đám cưới người Chăm rất độc đáo và mang đậm văn hóa dân tộc. Trong nghi lễ cưới hỏi, người Chăm vẫn còn lưu giữ lại phong tục truyền thống dân tộc. Theo đó, với chế độ mẫu hệ nên con gái sẽ đi cưới chồng và người con trai sẽ về nhà vợ ở rể. Đây là một trong những điểm đặc biệt trong phong tục cưới hỏi của người Chăm.
Mong rằng bài viết này chúng tôi đã đem đến được những thông tin hữu ích cho các độc giả. Nếu như có cơ hội tham gia và trải nghiệm một đám cưới truyền thống như vậy chắc hẳn bạn sẽ rất thích thú. Hãy lưu giữ lại những điều đặc biệt của đám cưới này nhé.
