Vào những dịp lễ tết của người dân Việt Nam, mọi người rất hay làm món chả quấn, nem rán để chiêu đãi khách đến và cho gia đình thưởng thức. Các món này rất ngon bởi ta có thể cảm nhận đầy đủ các nguyên liệu chỉ sau một miếng nhỏ ăn thử. Những món ăn ngon này đều có một điểm chung đó là phần bánh tráng bao bọc ở ngoài. Đây là loại bánh được người dân Việt Nam phát minh ra lúc đầu chỉ để ăn vặt. Nhưng ở thời điểm hiện tại, bánh tráng Việt Nam đã kết hợp với rất nhiều nguyên liệu để tạo thành món ăn mới hấp dẫn hơn bao giờ hết. Vậy nên bánh tráng Việt Nam xứng đáng là một trong những phát minh vĩ đại của người dân Việt Nam.
Những tinh hoa của ẩm thực Việt
Nói đến tinh hoa ẩm thực Việt, người ta hay nhớ đến phở với nước dùng cầu kì. Bánh mì thịt với màu sắc văn hóa đa dạng, nhưng bạn đừng vội quên những nguyên liệu bình dân ngày nào cũng ăn – vì thiếu chúng – một loạt đặc sản dường như mất nửa linh hồn và bánh tráng chính là ví dụ điển hình. Bản chất bánh này rất đơn giản. Chỉ là bột gạo pha loãng với nước hoặc một chút bột sắn cho có độ dẻo mịn, tráng mỏng rồi phơi khô. Vậy là cái tên bánh “tráng” từ đó ra đời.
Xuất xứ tên gọi
Tên gọi bánh tráng có xuất xứ từ miền Nam. Gọi là bánh tráng vì công đoạn chủ yếu khi làm bánh là phải tráng mỏng. Đôi khi được gọi là bánh đa. Tại một số vùng ở Thanh Hóa, người ta dùng cả hai từ bánh tráng và bánh đa. Ngoài ra còn dùng từ bánh khô, để chỉ loại bánh tráng dùng để nướng và ăn trực tiếp. Loại bánh tráng dùng để gói nem (bánh đa nem) thì được gọi là bánh chả. Do món nem rán ở đây gọi là chả.
Ở miền Bắc trước đây cũng gọi là bánh tráng do cách làm là bánh được tráng mỏng. Đến thời chúa Trịnh Tráng ở đàng Ngoài thì phải đổi gọi là bánh đa để kiêng húy chúa Trịnh Tráng. Ở đàng Trong không chịu ảnh hưởng của các chúa Trịnh nên tiếp tục gọi loại bánh này là bánh tráng.
Bánh tráng cổ điển
Bánh tráng bản chất có thể ăn không (ăn vã) được. Từ xa xưa, nó là món ăn nhâm nhi như snack ngày nay vậy. Cũng vì thế mà ngoài bột gạo và bột sắn, mỗi vùng lại sáng tạo nguyên liệu để vị bánh hấp dẫn, đầy đặn hơn. Nhiều nơi dùng bột ngô, đậu xanh, rồi gia vị như muối, tỏi, tiêu, đường, hành… tạo nên những món bánh tráng đặc sản của từng vùng: Tây Ninh có bánh tráng phơi sương muối tôm giòn giòn thơm thơm. Bến Tre có bánh tráng đường dai dai, béo ngậy khó quên.
Vỏ bánh đa chức năng
Dĩ nhiên, ăn bánh tráng không thì không phải lỗi của bạn. Nhưng ngừng sáng tạo nó thì nhất định là tại bạn rồi! Theo dòng lịch sử, bánh tráng không chỉ là món ăn vã thông thường nữa. Mà đã góp phần làm nên một trong các món tinh hoa bậc nhất của ẩm thực Việt: Nem rán. Các loại nem, ram và chả giò biến hóa đa dạng với bánh tráng đã hạ cánh đầy tự hào ở vị trí thứ 6 trong 40 món Việt đáng thử nhất, theo bình chọn của CNN.
Nếu bạn vẫn cho ràng nem, gỏi “ăn tiền” ở nhân thì thật oan cho bánh tráng quá. Chỉ cần đi từ Bắc vào Nam, hương vị nem rán đã thay đổi vì lớp vỏ bên ngoài. Chả giò miền Bắc dùng bánh đa hơi dẻo dẻo, vào đến miền Trung có xu hướng xù và giòn hơn. Tới khi hạ cánh tại miền Nam, bánh đã dần biến thành bánh rế hoặc bánh pía – một phiên bản bánh tráng rất đặc trưng của xứ dừa.
Những biến tấu của bánh tráng
Những tưởng với nguồn gốc lâu đời và vị thế vững chắc trong ẩm thực truyền thống. Món bánh tráng vẫn sẽ mãi gắn bó với các công thức quen thuộc. Nhưng hóa ra, nó lại là nguyên liệu có mặt nhiều nhất trong các “hot trend” ẩm thực của giới trẻ.
Đầu tiên phải kể đến bánh tráng trộn – món không bao giờ hết hot với giới học trò. Xuất phát từ món bánh trộn rất giản dị từ Long An. Bánh tráng trộn ngày càng được cải tiến thêm với khô bò, trứng cút, xoài xanh, đu đủ… Biến thành món ăn phong phú độc đáo từ màu sắc tới hương vị. Đã, đang và sẽ gây thương nhớ cho tất cả người trẻ Việt.
Bánh tráng cũng là thành phần chính của bánh tráng nướng – nói không ngoa. Đây là món ăn góp phần làm nên hội chứng nghiện Đà Lạt của giới trẻ Việt. Dường như một năm lên Đà Lạt một lần, đã lên là phải ăn bánh tráng nướng đã thành luật bất thành văn, điều sáng tạo tuyệt vời của món ăn này là lớp trứng quết lên mặt bánh, khiên bánh giòn nhưng không khô, lại beo béo ngậy ngầy, quyện cùng vô số thịt băm, pate, mỡ hành bên trong thật ngon khó cưỡng.
Rồi còn phải kế đến bánh tráng cuốn bơ, bánh tráng gấp, bánh tráng thịt nướng,… tất cả đều từng là hot trend một thời làm mưa làm gió làng ăn vặt. Chứng minh cho tiềm năng sáng tạo vô hạn của miếng bánh tráng nhỏ bé. Món Việt lúc nào cũng “thấy cưng” vậy đó, khi những đặc sản nức tiếng gần xa vẫn luôn có nguồn gốc bình dân, gần gũi và giản dị chẳng ngờ.
Phát minh để đời của người Việt
Có thể nói một câu, bánh tráng đúng là phát minh “để đời” của người Việt Nam. Là chế phẩm từ gạo độc đáo bậc nhất mà dường như không nơi nào có. Bánh tráng Việt Nam đa dạng, nhiều chủng loại, làm tiền đề cho biết bao món ngon truyền thống. Mà còn chiếm vị trí chẳng hề nhỏ trong lòng giới trẻ.
